7/29/2016

Reaganesk


Tijdens de democratische conventie in Philadelphia gebeurde iets opmerkelijks.
Toen Barack Obama het had over Donald Trump haalde hij oud president Ronald Reagan aan. Niet om ze met elkaar te vergelijken, maar juist om ze tegen elkaar af te zetten.
Obama zei:
Ronald Reagan noemde Amerika ‘een glanzende stad gelegen op een heuvel’. Donald Trump noemt het ‘een gepolariseerde crime scene’, die alleen hij kan aanpakken.
Ik vond het bijzonder dat een Democraat op de democratische conventie een Republikein citeerde, en helemaal dat het Ronald Reagan was.
En ik realiseerde me weer eens hoe het oordeel over iemand na verloop van tijd kan veranderen.
Reagan wordt nu algemeen beschouwd als een van de grote presidenten van de vorige eeuw; de man die het communisme versloeg. De man die de Amerikanen, na een belabberde periode met de moord op Kennedy, de Vietnam oorlog, Watergate, hun eigenwaarde terug gaf.
Terwijl hij indertijd door de Democraten werd gezien als het grote kwaad; een joker, een domme, middelmatige acteur die met zijn dreigende retoriek een gevaar vormde voor de wereldvrede.
Als illustratie van zijn domheid herinner ik mij nog een fragment dat eigenlijk niet bestemd was voor uitzending. Voorafgaand aan een radio toespraak zegt Reagan bij wijze van soundcheck het volgende. Hou daarbij in gedachten dat we ons op het hoogtepunt van de koude oorlog bevonden:
Geluidsfragment
My fellow Americans, I’m pleased to tell you that today I have signed legislation that will outlaw Russia forever. We begin bombing in five minutes.
Het was een van de fameuze en beruchte grappen van Reagan. Hij maakte ze te pas en te onpas. Ze gaan vaak over het falende communistische systeem. Over dat het in de Sovjet Unie tien jaar duurt voordat je de auto die je besteld hebt geleverd krijgt. Maar dat je dan wel moet aangeven of ie in de ochtend of in de middag geleverd moet worden, omdat de loodgieter die dag ook al komt.
Nu ik die oude fragmenten terug kijk zie ik pas hoe goed hij die grappen brengt. Indertijd ergerde ik me daar voornamelijk aan.
Achteraf zie ik ook dat er wel degelijk een plan achter zat: Reagan wendde ieder middel aan om het communisme belachelijk te maken.
            Wat me ook opviel was dat Reagan zelfspot had. Hij is nooit te beroerd zichzelf onderuit te halen. Dat is misschien wel het belangrijkste en meest verontrustende verschil met Donald Trump: die kent geen enkele zelfrelativering. Iemand met zelfspot is zelden gevaarlijk, in tegenstelling tot iemand zonder.
De geschiedenis heeft Reagan gelijk gegeven. Hij was de juiste man op de juiste plaats en wij, die hem niet serieus namen of hem alleen maar konden zien als een domme gek, hadden ongelijk. Zelfs de Democraten erkennen dat nu, getuige het citaat van Obama gisteren op de democratische conventie.
            Aan deze constatering zit een ongemakkelijk aspect, want als je oordeel in historisch perspectief zo sterk kan veranderen, dan is het theoretisch dus ook mogelijk dat Trump over dertig jaar herinnerd zal worden als een groot president, de juiste man op de juiste plek. De man die de islamitische terreur de kop indrukte. Of de man die het sluimerende conflict tussen het Westen en Rusland wist te neutraliseren.
Ik kan me er niets bij voorstellen, maar dat kon ik ten tijde van Ronald Reagan ook niet.

Laten we maar hopen dat de toets der tijd aan Trump en aan ons voorbij gaat.