4/19/2016

Nooit meer cito

De onderwijsinspectie trekt in haar jaarverslag de conclusie dat de kloof tussen kinderen van laag en hoog opgeleide ouders groeit.
Bij gelijke intelligentie zou een leraar een kind van laag opgeleide ouders eerder een laag schooladvies geven dan een kind van hoog opgeleide ouders
Overal klonk de roep om de Cito terug te laten keren als maatgevend instrument.
Dat lijkt me het stomste wat je kan doen. Als er één toets onrechtvaardig en stigmatiserend is, is het wel de Cito.
Ik zal het uitleggen.
Vijfjarigen krijgen, om te testen of ze het begrip iglo kennen, de volgende vraag voorgelegd: welke kleur associeer je met het woord iglo: blauw of rood?
De meeste kinderen vullen hier blauw in en dat is vlgs Cito het juiste antwoord, want blauw staat voor kou.
Soms vult een kind rood in. Dat is fout.
Een onderzoeker was een keer zo slim om aan zo’n kind te vragen waarom hij rood had ingevuld. Het antwoordde: buiten is het koud, maar in de iglo is het warm.
Een creatiever antwoord dus, maar fout volgens de Cito.
De Cito stelt creativiteit niet op prijs.
Voorstanders wijzen op het feit dat 80 procent van de voorspellingen uit komt. Maar dat is nou juist het drama: de voorspellingen van de Cito zijn een self fullfilling prophecy.
Hoe werkt dat?
Als een kind in groep 3 wordt getoetst dan wordt op grond daarvan al een voorspelling gedaan over zijn waarschijnlijke middelbare schoolniveau.
Nog even los van de enorme zelfoverschatting te denken dat je iets zinnigs kan zeggen over de ontwikkeling van een kind van vijf, werkt het ook stigmatiserend. Een leraar zal namelijk een kind dat waaarschijnlijk Vmbo gaat doen anders behandelen dan een kind dat mogelijk naar het Gymnasium gaat.
Maar belangrijker is wat er met het kind zelf gebeurt.
Als het bij de toets bijvoorbeeld niet goed scoort op rekenen krijgt het in het vervolg extra uitleg.
Als dat na een paar maanden geen vruchten afwerpt, krijgt het een andere leermethode, een ander boekje en moet het, als de rest van de klas buiten speelt, extra opdrachten maken. En als het na een paar maanden nog steeds niet beter gaat moet het op bijles. Het gevolg is dat het kind denkt dat het iets fout doet.
In groep acht is het zijn zelfvertrouwen helemaal kwijt en krijgt het een laag schooladvies, terwijl het misschien gewoon jonger was dan zijn klasgenoten toen de toets in groep 3 werd afgenomen, of jong voor z’n leeftijd. Niemand ontwikkelt zich exact volgens een tijdlijn.
Het overkwam mijn dochters. Ze kregen een Vmbo T advies, waar niets mis mee is, maar volgens mijn vriendin en mij klopte dat niet. Temeer daar het mij veertig jaar geleden ook was gebeurd dat ik een mavo advies kreeg en ‘gewoon’ vwo deed.
Dus gingen ze naar een school met een zgn kansenklasje; een brugklas voor vmbo T/havo. Bevrijd van de ballast van de Cito begonnen ze hoge cijfers te halen en aan het eind van het jaar ging de ene naar de havo en de ander naar het vwo.
Ze waren in dat ene jaar echt niet intelligenter geworden, het enige verschil was dat ze hun zelfvertrouwen terughadden.
Het bewijs dat de Cito een waardeloze toets is bleek twee jaar geleden: mijn dochters zaten toen in resp 3 havo en 3 vwo. Op school werd nog een keer een niet bindende Cito toets gedaan; ze scoorden beiden weer vmbo.
Ik vind het onbegrijpelijk dat de Cito al vijftig jaar de norm is terwijl het slechts één intelligentie toetst en geen rekening houdt met de honderd en één andere factoren die een rol spelen bij het wel of niet halen van een schooldiploma: stressbestendigheid, sociale vaardigheden, doorzettingsvermogen, creativiteit, om er een paar te noemen.
Ik ben ook erg voor een rechtvaardig schoolsysteem, de Cito is alleen niet de oplossing, maar juist het probleem.