Dilemma's

Ik wilde het in mijn laatste column van dit jaar nog een keer hebben over vluchtelingen. Omdat me een aantal dingen opvielen, de afgelopen twee jaar, toen ik voor het schrijven van mijn roman, Wat we weten, AZC’s bezocht en sprak met vreemdelingenrechters en IND-ers.

En omdat het bijna kerst is en omdat de kerstgedachte van vrede en mededogen zo schril afsteekt bij de werkelijkheid.

            Er zijn kort gezegd twee kampen als het gaat over het opvangen van vluchtelingen. Het ene kamp zegt dat we ze hier op moeten vangen; het andere zegt dat ze beter in de regio opgevangen kunnen worden. Beide ‘oplossingen’ hebben consequenties.

Als je zegt, we moeten vluchtelingen uit het Midden-Oosten, Afrika of Azië, in Nederland  opvangen, dan heeft dat onherroepelijk gevolgen voor de vrijheid van homo’s, joden, vrouwen en voor mensen aan de onderkant van de samenleving. Je kan niet zeggen dat het toewijzen van woningen aan vluchtelingen geen invloed heeft op wachtlijsten voor woningzoekenden. Je kan niet verwachten dat mensen die hun hele leven hebben gehoord dat homofilie zondig is, die ideeën ineens overboord zetten. Je kan een mens uit een cultuur halen, maar je haalt een cultuur niet zomaar uit een mens.

Als je zegt, we moeten vluchtelingen opvangen in hun regio, dan is de consequentie dat ze onder erbarmelijke omstandigheden verdwijnen in kampen in Libie, Libanon, Jordanië, Turkije. Het argument dat het beter voor de vluchteling zelf is om in de buurt van hun vaderland te blijven, is onzin. Ze kwijnen weg, zonder enig perspectief.

De vraag is dus, wat vinden we belangrijker: het lijden van homo’s, joden en vrouwen. Of het lijden van vluchtelingen.

Dat is een afschuwelijk dilemma, maar het kan niet worden ontkend. Er is, vrees ik, geen beschaafde oplossing voor een barbaars probleem.

Waar wel consencus over bestaat, is dat er een selectie plaats moet vinden. Niet iedereen mag hier naartoe. Vaak wordt er een onderscheid gemaakt tussen oorlogsslachtoffers en ‘economische’ vluchtelingen. Maar heeft iemand die sterft van de honger minder recht op asiel?  Heeft iemand die te arm is om te vluchten minder recht op onze solidariteit? De mensen uit Syrië die naar het Westen vluchten komen uit de midden of hogere klasse. De onderklasse kan het helemaal niet betalen. Vluchten kost al gauw drie á vierduizend euro per persoon.

Dan nog iets wat me opviel: elke beschaafde maatregel die we nemen kent altijd ook een pervers gevolg.

Ik zal een voorbeeld geven.

Kinderen die in hun eentje hierheen komen, krijgen vrijwel altijd asiel. Ze mogen ook bijna altijd hun familie over laten komen. De gedachte erachter is begrijpelijk: kinderen zijn kwetsbaar en hebben hun ouders nodig.

Het perverse neveneffect is dat er steeds meer kinderen uit Afghanistan door hun ouders over de grens worden gezet om hier asiel aan te vragen. Zodat zij later ook kunnen komen.

            Zo gaat het met alle ‘beschaafde’ procedures die we in Nederland hebben. Iemand kan oneindig vaak in beroep gaan tegen het besluit tot uitzetting. Ik volgde een rechtszaak van een man wiens asielaanvraag al drie keer was afgewezen. Hij probeerde het nu opnieuw. Dit keer voerde hij aan dat hij christen was geworden.  Het zegt wat over de ontoereikendheid van onze procedures en over de wanhoop van vluchtelingen. Je procedeert liever vruchteloos door, dan dat je terug gaat. Je verkiest een levenslang verblijf in AZC’s of uitzetcentra of illegaliteit boven terugkeer.

            Het vluchtelingenprobleem confronteert ons met de barbaarse werkelijkheid van onderdrukking en geweld die langzaam onze comfortabele samenleving binnen sijpelt.
Het is onontkoombaar dat we keuzes moeten maken: pijnlijke, rauwe, onbeschaafde keuzes, vrees ik.