Tijdens de democratische conventie in
Philadelphia gebeurde iets opmerkelijks.
Toen Barack Obama het had over Donald Trump
haalde hij oud president Ronald Reagan aan. Niet om ze met elkaar te
vergelijken, maar juist om ze tegen elkaar af te zetten.
Obama zei:
Ronald Reagan noemde Amerika ‘een glanzende stad gelegen op een heuvel’.
Donald Trump noemt het ‘een gepolariseerde crime scene’, die alleen hij kan
aanpakken.
Ik vond het bijzonder dat een Democraat op de democratische conventie
een Republikein citeerde, en helemaal dat het Ronald Reagan
was.
En ik realiseerde me weer eens hoe het oordeel
over iemand na verloop van tijd kan veranderen.
Reagan wordt nu algemeen
beschouwd als een van de grote presidenten van de vorige eeuw; de man die het
communisme versloeg. De man die de Amerikanen, na een belabberde periode met de
moord op Kennedy, de Vietnam oorlog, Watergate, hun eigenwaarde terug gaf.
Terwijl hij
indertijd door de Democraten werd gezien als het grote kwaad; een joker, een
domme, middelmatige acteur die met zijn dreigende retoriek een gevaar vormde
voor de wereldvrede.
Als illustratie van
zijn domheid herinner ik mij nog een fragment dat eigenlijk niet bestemd was
voor uitzending. Voorafgaand aan een radio toespraak zegt Reagan bij wijze van
soundcheck het volgende. Hou daarbij in gedachten dat we ons op het hoogtepunt
van de koude oorlog bevonden:
Geluidsfragment
My
fellow Americans, I’m pleased to tell you that today I have signed legislation
that will outlaw Russia forever. We begin bombing in five minutes.
Het was een van de
fameuze en beruchte grappen van Reagan. Hij maakte ze te pas en te onpas. Ze
gaan vaak over het falende communistische systeem. Over dat het in de Sovjet
Unie tien jaar duurt voordat je de auto die je besteld hebt geleverd krijgt.
Maar dat je dan wel moet aangeven of ie in de ochtend of in de middag geleverd
moet worden, omdat de loodgieter die dag ook al komt.
Nu ik die oude
fragmenten terug kijk zie ik pas hoe goed hij die grappen brengt. Indertijd
ergerde ik me daar voornamelijk aan.
Achteraf zie ik ook dat er wel degelijk een
plan achter zat: Reagan wendde ieder middel aan om het communisme belachelijk
te maken.
Wat
me ook opviel was dat Reagan zelfspot had. Hij is nooit te beroerd zichzelf
onderuit te halen. Dat is misschien wel het belangrijkste en meest
verontrustende verschil met Donald Trump: die kent geen enkele
zelfrelativering. Iemand met zelfspot is zelden gevaarlijk, in tegenstelling tot iemand zonder.
De geschiedenis
heeft Reagan gelijk gegeven. Hij was de juiste man op de juiste plaats en wij, die
hem niet serieus namen of hem alleen maar konden zien als een domme gek, hadden
ongelijk. Zelfs de Democraten erkennen dat nu, getuige het citaat van Obama
gisteren op de democratische conventie.
Aan
deze constatering zit een ongemakkelijk aspect, want als je oordeel in
historisch perspectief zo sterk kan veranderen, dan is het theoretisch dus ook
mogelijk dat Trump over dertig jaar herinnerd zal worden als een groot
president, de juiste man op de juiste plek. De man die de islamitische terreur
de kop indrukte. Of de man die het sluimerende conflict tussen het Westen en
Rusland wist te neutraliseren.
Ik kan me er niets bij voorstellen, maar dat
kon ik ten tijde van Ronald Reagan ook niet.
Laten we maar hopen
dat de toets der tijd aan Trump en aan ons voorbij gaat.
